Ví dụ rằng có 2 người bạn cùng nhau góp tiền để mở công ty, tổng được 400 triệu. Mỗi người góp 200 triệu (tương đương 50% cổ phần). Sau vài năm kinh doanh kiếm được số lãi là 200 triệu và 2 người quyết định rút 50% số lãi ra (100 triệu), giữ lại 50%. Khi đó, ta có:
Vốn điều lệ: 400 triệu
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối: 200 triệu
Vốn chủ sở hữu: 600 triệu
-> Chia cổ tức bằng tiền mặt: chia 100 triệu
Vốn điều lệ: 400 triệu
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối: 100 triệu
Vốn chủ sở hữu: 500 triệu
Trả Cổ tức bằng Tiền mặt bản chất chính là Rút tiền ra trên số tiền Lãi kiếm được của Công ty. Và việc Trả Cổ tức Tiền mặt này sẽ đánh vào Lợi nhuận sau thuế chưa Phân phối khiến cho 200 triệu đồng – Cổ tức Tiền mặt 100 triệu đồng = 100 triệu đồng (Sau chia). Và vì bản thân Lợi nhuận sau thuế chưa Phân phối là 1 thành phần của Vốn chủ sở hữu nên Giá trị của Vốn chủ sở hữu đã giảm 1 lượng đúng bằng 100 triệu đồng đã trả Cổ tức Tiền mặt (từ 600 triệu đồng giảm thành 500 triệu đồng).
Như mọi người biết sau khi chia cổ tức (dù là bằng hình thức nào) thị giá của cổ phiếu sẽ phải điều chỉnh giảm theo công thức. Trong trường hợp chia cổ tức tiền mặt thì số lượng cổ phiếu ko đổi, thị giá giảm nên vốn hóa doanh nghiệp giảm vì vốn hóa = thị giá 1 cổ phiếu x số lượng CP đang lưu hành
Hai ông chủ trên tiếp tục kinh doanh 2 năm nữa và lãi thêm 200 triệu đồng. Khi đó, ta có:
Vốn điều lệ: 400 triệu đồng
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối: 300 triệu
Vốn chủ sở hữu: 700 triệu
Nhận thấy tình hình kinh doanh thuận lợi nhưng có vẻ vốn điều lệ hơi thấp vì vậy 2 ông chủ quyết định tăng vốn điều lệ bằng lợi nhuận đã tích lũy được nên họ chia cổ tức bằng cổ phiếu giá trị 100 triệu đồng, sau chia ta có:
Vốn điều lệ: 500 triệu
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối: 200 triệu
Vốn chủ sở hữu: 700 triệu
Ở trên, Ta thấy Vốn chủ sở hữu vẫn không đổi, chỉ có Lợi nhuận sau thuế chưa Phân phối bị giảm mất 100 triệu đồng và Vốn điều lệ tăng thêm 100 triệu đồng. Bản chất ở đây là việc điều chuyển Lợi nhuận để tăng Vốn điều lệ và Tỉ lệ sở hữu của 2 cổ đông vẫn giữ là 50%. Hành động như vậy được gọi là Cổ tức Cổ phiếu (Nếu toàn bộ nguồn gốc Tăng là từ Lợi nhuận) hoặc Cổ phiếu thưởng (Hay còn gọi là Phát hành Cổ phiếu để tăng vốn từ Nguồn vốn chủ sở hữu) (Nếu toàn bộ nguồn gốc Tăng không phải 100% từ Lợi nhuận).
Vốn điều lệ tăng do số lượng cổ phiếu tăng (vì số lượng CP x mệnh giá 10.000 đồng sẽ ra vốn điều lệ)
Vốn hóa ko đổi vì số lượng cổ phiếu tăng nhưng THỊ GIÁ cổ phiếu giảm sau chia.