Chơi hụi, chơi họ, biêu, phường thực chất chỉ là một hoạt động mà tùy vào từng vùng miền sẽ có những cách gọi khác nhau. Mục đích ban đầu là việc góp vốn giúp đỡ tương trợ lẫn nhau trong công việc làm ăn, buôn bán. Một ví dụ cụ thể để các bạn có thể dễ hình dung về khái niệm này:
Khi chơi hụi cần có một người đứng ra làm chủ (chủ hụi) và mời các thành viên khác cùng chơi (con hụi). Chủ hụi có trách nhiệm đi thu tiền (tài sản) của con hụi. Một “dây hụi” có thể không giới hạn người chơi. Các thành viên của dây hụi thống nhất góp một loại tài sản có giá trị giao dịch như: tiền, vàng, gạo… Dây hụi cũng thỏa thuận số lượng tài sản góp, số kỳ góp, thời gian góp, kỳ mở hụi…
Ví dụ một dây hụi 10 người, góp ngày 10.000 đồng, mở hụi cuối tháng. Như vậy, chẳng hạn đến kỳ mở hụi thứ nhất (ngày thứ 30), bà A được “hốt hụi” thì bà nhận được số tiền là: 10.000 đồng x 10 người x 30 ngày = 3.000.000 đồng (trong đó có tiền bà góp là: 10.000 đồng x 30 ngày = 300.000 đồng). Ngoài ra, nếu có thỏa thuận thì bà A phải trích ra một số tiền hoa hồng cho chủ hụi. Qua việc chơi dây hụi này, bà A mượn được nguồn vốn gấp 10 lần bà góp để dùng vào việc riêng.
Qua kỳ hụi thứ hai, bà A và các con hụi khác vẫn phải góp 10.000 đồng một ngày. Đến kỳ mở hụi (ngày thứ 60), một người khác cũng sẽ được “hốt hụi” với số tiền tương tự bà A. Hụi kết thúc khi tất cả các con hụi đều đã được hốt hụi. Có thể thấy rằng, hụi là một hình thức “chia sẻ” kinh tế nhàn dỗi, tương thân hỗ trợ theo vòng lặp.
>>> Xem thêm: Cách tính lãi kép
Bạn Kyo Tran có inbox hỏi tôi, về vụ chơi hụi. “Đường dây hụi gồm 12 người kể cả chủ hụi. Người thắng, hốt hụi sẽ chi trả cho chủ hụi 500K”. Tôi soạn Excel chạy qua con số thì hơi giật mình. Chủ hụi này còn lời hơn cho vay nặng lãi. TSSL của chủ hụi = 14.85%/tháng. Nếu chủ hụi cho dòng tiền chạy quanh năm suốt tháng, thì TSSL năm là = 426.60%/năm.
Đây rõ ràng là hình thức tín dụng lãi cao biến tướng.
Theo tôi biết, hiện nay có Điều 471 Bộ luật Dân sự 2015, Điều 3 Nghị định 19/2019/NĐ-CP ...liên quan đến hụi/hò. Tuy vậy không rõ, luật có kiểm soát, chế tài các hụi thu lãi quá cao hay không?
Các bạn có thể search Google để biết về các hình thức hụi hò, từ mục đích giúp nhau (không phí, không lãi), cho đến có phí có lãi, và đến những biến tướng như tín dụng đen.
Bài toán ví dụ về hụi tương trợ, lãi suất trung bình.
Hụi gồm 12 người, kể cả chủ hụi. Mỗi người về cơ bản sẽ đóng góp 1 triệu/ hàng tháng. Ai muốn rút phải kêu giá. Giả sử người trúng tháng 1 kêu giá 110.000, tức là trong tháng 1, những hội viên khác chỉ phải đóng = 1,000,000 – 110,000 – 890,000 đồng. Số tiền trúng các tháng lần lượt là 100,00 đồng (tháng 2), 90,000 đồng (tháng 3), cho đến 10,000 đồng (tháng 11), và 0 đồng vào tháng 12. Vì hụi này có tính chất tương trợ nhau giữa bạn bè, nên người thắng hụi chỉ phải trả 200,000 đồng cho chủ hụi là người có công tổ chức.
Tháng 1: Anh tháng 1 kêu giá 110,000 nên anh thánh 3 chỉ đóng 890,000 đồng trong tháng 1.
Tháng 2: Anh tháng 2 kêu giá 110,000 nên anh thánh 3 chỉ đóng 890,000 đồng trong tháng 2.
Tháng 3: anh này rút được: 2 phần 1 triệu của anh tháng 1, và anh tháng 2, 9 phần*880,000 đồng (tháng 3 tiền hụi là 120,000 đồng), trừ 200,000 phí. Tổng cộng anh trong tháng 3 = 9,990,000 đồng.
- Từ tháng 4 đến tháng 12: mỗi tháng anh này đóng tiền hụi chết: 1,000,000 đồng.
- Tính IRR dòng tiền này ra lãi suất: 2.04%/tháng.
Tính tương tự như vậy cho các hụi viên khác. Riêng chủ hụi thì được cộng mỗi tháng 200,000 đồng.
Tuy vậy, chúng ta cùng cần phải phân tích Tỷ suất sinh lợi vào từng tháng, để xem tháng nào là rút hợi là lợi nhất.
** Sáu người hốt hụi trong 6 tháng đầu, nhận hụi sớm và có số tiền nhận về nhỏ hơn tổng số tiền họ đóng ra, nên được xem là người vay tiền.
- Người hốt hụi tháng 1, chịu lãi suất vay: 2.36%/tháng
- Người hốt hụi tháng 2, chịu lãi suất vay: 2.20%/tháng
- Người hốt hụi tháng 3, chịu lãi suất vay: 2.04%/tháng
- Người hốt hụi tháng 4, chịu lãi suất vay: 1.90%/tháng
- Người hốt hụi tháng 5, chịu lãi suất vay: 1.78%/tháng
- Người hốt hụi tháng 6, chịu lãi suất vay: 9.7%/tháng. Người này chịu lãi cao nhất, Lý do: người này nhận cục tiền dương trễ nhất trong số 6 người vay.
** Sáu người hốt hụi trong 6 tháng sau, nhận hụi trễ và có số tiền nhận về lớn hơn tổng số tiền họ đóng ra, nên được xem là người cho vay tiền.
- Người hốt hụi tháng 7, hưởng lãi suất cho vay: 1,24%/tháng. Người này là người cho vay với lãi suất cao thứ nhì sau chủ hụi. Lý do: người này được nhận cục tiền dương sớm nhất trong số 6 người cho vay.
- Người hốt hụi tháng 8, hưởng lãi suất cho vay: 1,22%/tháng
- Người hốt hụi tháng 9, hưởng lãi suất cho vay: 1,11%/tháng
- Người hốt hụi tháng 10, hưởng lãi suất cho vay: 0.99%/tháng
- Người hốt hụi tháng 10, hưởng lãi suất cho vay: 0.99%/tháng
- Người hốt hụi tháng 11, hưởng lãi suất cho vay: 0.86%/tháng
- Người hốt hụi tháng 12, nếu kg phải là chủ hụi, hưởng lãi suất: 1.05%/tháng.
Nếu người này kiêm luôn là chủ hụi, tức là được nhận phí 200,000 đồng tháng, nên sẽ hưởng lãi suất cho vay rất cao: 5.05%/tháng.
Ghi chú:
Nếu hụi không lấy phí, thì chủ hụi sẽ được ưu tiên hốt đầu tiên. Khi không có phí, thì số tiền hụi bằng nhay mỗi kỳ, ai hốt trước sẽ được lợi về dòng tiền.
Cũng có hụi, chủ hụi chỉ tổ chức và thu phí, không tham gia làm hội viên.
** Quay trở lại với hụi có tính chất tín dụng lãi cao ở đầu status. Số tiền thắng hụi: 140,000 đồng (tháng 1), 130,000 đồng (tháng 2), 120, 000 đồng (tháng 3)…
Và người thắng hụi phải trả cho chủ 500,000 đồng,
- Lãi suất vay trung bình của 6 người hốt sớm: 3.5% - 4%/tháng.
- Lãi suất cho vay của 5 người hốt sau: 0.6%-0.9%/tháng.
- Lãi suất cho vay của người hốt tháng 12 là 1.59%/tháng.
Nếu người này kiêm chủ hụi, được nhận phí 500,000 đồng, thì sẽ được lãi suất cho vay là: 14.85%/tháng. Cao khủng khiếp.
Nếu chủ hụi liên tục tổ chức việc này thì TSSL theo năm là: 426.60%/năm.
Dĩ nhiên chủ hụi phải chịu rủi ro về hội viên giật hụi, không đóng hụi chết.
Và cũng vì có những rủi ro này, do hụi viên không quen biết, tin tưởng nhau, nên chủ hụi phải lấy phí cao để có lãi bù lại cho rủi ro. Đây là hiệu ứng gà – trứng.
** Nếu tôi được tư vấn thì tôi sẽ tư vấn bạn có thể tham gia các hụi tương trợ (phí thấp) để có 1 số tiền khi cần thiết. Nhưng đừng tham gia vào các hụi biến tướng, vì lãi suất cao không thua gì tín dụng đen mà vẫn có rủi ro bị giựt hụi nếu không được hốt vào những tháng đầu.
Tác giả: Lâm Minh Chánh | Founder và CEO Trường Quản Trị Kinh Doanh BizUni
>>>Xem thêm: Cách tính lãi vay và lãi tiết kiệm ngân hàng