Tham khảo thêm các bài viết sau

+ Khái Niệm, Vai Trò Chiến Lược Kinh Doanh Đối Với Doanh Nghiệp

+ Bản Kế Hoạch Kinh Doanh Là Gì? Cách Xây Dựng Bản Kế Hoạch KD

Cán cân thương mại là gì?

1. Cán cân thương mại là gì?

Cán cân thương mại là một mục trong tài khoản vãng lai của cán cân thanh toán quốc tế. Cán cân thương mại ghi lại những thay đổi trong xuất khẩu và nhập khẩu của một quốc gia trong một khoảng thời gian nhất định (quý hoặc năm) cũng như mức chênh lệch (xuất khẩu trừ đi nhập khẩu) giữa chúng. (theo Wikipedia).

1.1 Vai trò của xuất khẩu đối với nền kinh tế:

- Xuất khẩu là nhân tố kích thích tăng trưởng , tích cực giải quyết thất nghiệp và cải thiện đởi sống người dân làm tăng GDP và thu nhập quốc dân từ đó làm tăng tiêu dùng nội địa.

- Xuất khẩu tạo nguồn vốn chủ yếu cho nhập khẩu.

- Xuất khẩu góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, đẩy mạnh phát triển các ngành có liên quan hoặc hỗ trợ, mở rộng thị trường tiêu thụ tạo điều kiện nâng cao năng lực sản xuất trong nước.

1.2 Vai trò của nhập khẩu đối với nền kinh tế:

- Thúc đẩy quá trình CNH-HĐH , bổ sung nguồn tư liệu sản xuất và quỹ hàng hóa tiêu dùng.

- Nhập khẩu là cầu nối thông suốt nền kinh tế, thị trường trong và ngoài nước với nhau, tạo điều kiện phân công  lao động và hợp tác quốc tế, phát huy được lợi thế so sánh trên cơ sở chuyên môn hóa.

- Nhập khẩu xóa bỏ tình trạng  độc quyền, phá vỡ triệt để nền kinh tế đóng. 

2. Những nhân tố tác động đến cán cân thương mại

Cán cân thương mại chịu tác động của nhiều yếu tố như: tỷ giá, lạm phát, giá cả hàng hóa, thu nhập, chính sách thương mại quốc tế....

Vì được xác định trên cơ sở các giá trị nên trạng thái của cán cân thương mại phụ thuộc rất lớn vào tỷ giá hối đoái cũng như độ tin cậy số liệu và phương pháp thu thập số liệu. Độ tin cậy và chính xác của số liệu đưa ra có thể ảnh hưởng đến việc nhận dạng bản chất và mức độ nghiêm trọng của thâm hụt thương mại.

3. Vai trò của cán cân thương mại đối với nền kinh tế

- Thứ nhất, cán cân thương mại cung cấp những thông tin liên quan đến cung cầu tiền tệ của một quốc gia, cụ thể là thể hiện sự thay đổi tỷ giá hối đoái của đồng nội tệ so với đồng ngoại tệ. Thứ hai, cán cân thương mại phản ánh khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế của một quốc gia.

- Thứ hai, tình trạng của cán cân thương mại phản ánh tình trạng của cán cân vãng lai, do đó có ảnh hưởng đến ổn định nền kinh tế vĩ mô. Đây là ảnh hưởng quan trọng nhất của cán cân thương mại tới nền kinh tế và dựa vào đó nhà nước có thể đưa ra các chính sách để có thể điều chỉnh cán cân thương mại đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô.

- Thứ ba, cán cân thương mại thể hiện mức tiết kiệm, đầu tư và thu nhập thực tế: X – M = (S – I) + (T –G) Nếu cán cân thương mại bị thâm hụt thì điều đó thể hiện quốc gia chi nhiều hơn thu nhập của mình cũng như tiết kiệm sẽ ít hơn đầu tư và ngược lại.

Vì những tác động to lớn của cán cân thương mại tới nền kinh tế nên các nhà kinh tế và quản lý luôn tìm cách dự báo những cơ hội cũng như các thách thức để có thể đề ra những giải pháp thiết thực cho hoạt động xuất – nhập khẩu trong thời gian sắp tới, từ đó giúp điều tiết vĩ mô một cách tốt hơn.

4.1 Chênh lệch giữa tiết kiệm và đầu tư

- Đầu tư tăng cao: Chính sách tiền tệ nới lỏng: làm giảm lãi suất trong nước từ đó làm tăng đầu tư trong nước.

- Mức tiết kiệm thấp:  Người dân có mức tiết kiệm thấp. Bên cạnh đó việc tăng trưởng nóng của thị trường chứng khoán và bất động sản làm cho người dân có cảm giác giàu hơn từ đó cũng làm tăng tiêu dùng và giảm tiết kiệm.

4.2 Do lạm phát cao

er = (e x p*)/p Khi e^r tăng thì khả năng cạnh tranh của hàng hóa trong nước tăng (vì p giảm) và ngược lại khi e^r giảm thì khả năng cạnh tranh của hàng hóa trong nước giảm(vì p^* tăng).

4.3 Do thâm hụt ngân sách

CA= Sp + Sg – I = (Y-T-C) + (T-G) – I Thâm hụt ngân sách thường đi kèm với thâm hụt cán cân vãng lai. Ở Việt Nam, tình trạng thâm hụt cán cân thương mại là do:

- Việt Nam theo đuổi mục tiêu tăng trưởng kinh tế trong những năm qua, đồng thời suy thoái kinh tế cũng buộc chính phủ tăng chi ngân sách.  

- Nguyên nhân dẫn đến thâm hụt ngân sách là do đầu tư tràn lan(thể hiện sự đầu tư của các DNNN), không hiệu quả thể hiện qua hệ số ICOR.

4.4  Do cơ cấu hàng hóa xuất nhập khẩu

Ở Việt Nam, đây là vấn đề thương mại tạo thương mại (tăng tỉ lệ xuất khẩu cũng đồng thời với tăng tỉ lệ nhập khẩu, 2/3 giá trị xuất khẩu là nguyên liệu nhập khẩu) và năng lực cạnh tranh của hàng hóa trong nước còn thấp. Bên cạnh đó VN chưa gia nhập hoàn toàn vào  chuỗi giá trị trong khu vực mà chỉ đóng vai trò là nơi lắp ráp.

4.5  Chính sách giảm thuế nhập khẩu

Việt Nam thực hiện giảm thuế nhập khẩu theo các cam kết trong thỏa thuận thương mại khu vực và trong WTO. Qua bà viết này, bạn có thể hiểu “cán cân thương mại là gì?” và “những nguyên nhân thâm hụt cán cân thương mại”. Chúc các bạn học tập tốt!