1. Về tương lai: đời người vốn dĩ không tồn tại một đường chạy cố định
Trước khi thi đại học, đứng ở một góc độ nào đó, chúng ta và những người cùng tuổi đều đứng ở cùng một vạch xuất phát.

Một đám người cứ như vậy học hết mầm non rồi lên tiểu học, học hết tiểu học rồi lên trung học cơ sở, hết trung học cơ sở lên phổ thông, ở giai đoạn này, bạn biết rất rõ điều gì sẽ xảy ra tiếp theo.

Vì vậy, cứ chỉ cần nỗ lực bơi theo dòng nước là được, không cần phải đưa ra bất cứ lựa chọn nào quá to lớn.

Hoang mang thông thường bắt đầu từ khi đưa ra lựa chọn học tại trường đại học nào, từ khoảnh khắc đó, lựa chọn cuộc đời cứ không ngừng được "trao" tận tay bạn:

Đi thành phố nào? Học chuyên ngành nào? Học đại học nào? Học xong có nên học tiếp thạc sĩ? Về quê hay tiếp tục trụ lại tại thành phố lớn?

Ra trường rồi thì làm gì? Công ty nào tốt hơn? Chọn bạn đời ra sao? Có nên chia tay không? Có nên nhảy việc không? Lúc nào thì mua nhà? Mua nhà ở đâu?...

Chúng ta và những bạn đồng trang lứa của mình ban đầu cùng ở một vạch xuất phát, nhưng sau đó trên quãng đường đời lại tách ra ở những ngã rẽ khác nhau. Lúc này, bạn mới phát hiện ra, đời người không phải là một đường chạy cố định, mà là một khu vườn với nhiều ngã rẽ khác nhau.

Mỗi người đều phải đi tìm con đường riêng cho mình, tìm ra nơi mà mình muốn đi.

Trong khu vườn với đầy ngã rẽ đó, mỗi một con đường đều có phong cảnh riêng của nó, hoàn toàn không đơn điệu, một màu như đường chạy chỉ so sánh thắng thua.

Vì vậy, thành công đời người không phải là bạn thành công hơn ai, mà đó là bạn tìm ra được việc mình thích và giỏi, đồng thời sắp xếp cuộc sống theo cách mà bạn thích.

Lợi ích của việc hiểu rõ điểm này là gì?

Khi hiểu rõ điều này, bạn sẽ không đặt mình và người khác vào cùng một đường chạy để rồi so sánh thắng thua, thứ bạn quan tâm nhất không còn là làm sao để thắng người khác, mà là làm sao để tìm ra nơi mà mình muốn đi, tìm ra con đường để tới được nơi đó.

Bạn sẽ một lòng một dạ cho cuộc đời mình, chứ không phải ngó trái nghiêng phải, cả ngày mệt mỏi, lo âu vì ai đó sống tốt hơn mình, ai đó lương cao hơn mình...

Bạn sẽ chuyên tâm vào việc của mình, không mù quáng chỉ biết đi ngưỡng mộ người khác.

Sẽ không vì người khác ra nước ngoài, tôi cũng phải ra nước ngoài; không vì người khác học thạc sĩ, tôi cũng học thạc sĩ; không vì người khác vào biên chế, tôi cũng thi biên chế...
Bạn sẽ bắt đầu theo đuổi chính bản thân mình.

2. Về tiền bạc: muốn được tự do tài chính, phải dựa vào thu nhập mang tính tài sản

Được tự do về tài chính có lẽ là mơ ước của mỗi người.
Nhưng làm sao mới có thể tự do về tài chính?
Có một sự thật vô cùng tàn khốc đó là, trừ nhóm người có mức lương cao ngất ngưởng ra, phần lớn mọi người nếu chỉ dựa vào lương tháng cố định ở công ty, vậy thì về cơ bản là sẽ không bao giờ có thể được tự do về tài chính.

Đối với tiền, cũng cần có một nhận thức đột phá.
Tác giả của cuốn "Nhận thức đột phá" cho rằng:

Chúng ta nên nhận thức về tiền lại từ đầu, thu nhập thông thường được chia làm hai loại, một là nhu nhập mang tính tài sản, tức là lợi dụng số tiền hiện có tạo ra lợi ích chẳng hạn như tiền cho thuê cái gì đó, tiền cổ phần, tiền bản quyền...

Một loại khác là thu nhập mang tính lao động, tức là dùng sức lao động đổi lại thu nhập, một khi dừng lao động sẽ không có thu nhập.

Tự do tài chính không phải chỉ là đủ tiền để dùng mà còn là trong khoảng thời gian dài không lao động thì vẫn có thể sống tốt.

"Tự do" trong tự do tài chính đồng nghĩa với việc không phải vì lương tháng mà làm việc, không bị công việc bó buộc.

Bạn có thể lựa chọn công việc mình thích, nói vui thì là "đi làm vì đam mê, giết thời gian", chứ không phải vì miếng cơm manh áo mà phải làm cả những công việc mà mình không thích.

Chỉ dựa vào đồng lương hàng tháng tới từ lao động thì không bao giờ có thể hiện thực được tự do tài chính.

Vì vậy, về phương diện tiền bạc, sau 25 tuổi, chúng ta phải nỗ lực để dần dần chuyển từ thu nhập mang tính lao động thuần túy sang một tỷ lệ phần trăm thu nhập mang tính tài sản nhất định, đồng thời dựa vào thu nhập mang tính tài sản để đạt được tự do tài chính.

Sau 25 tuổi, ngoài quan tâm tới thăng chức tăng lương, còn phải học cách đem tiền đi đầu tư một cách thận trọng và đúng đắn.

3. Về quan hệ xã hội: phải ban ơn mới duy trì được quan hệ, gọi là quan hệ mang tính lao động
Lúc nhỏ, có một bạn học thường xuyên lấy đồ ăn ngon ra để "đút lót" các bạn học khác, khi cậu ta có đồ ăn ngon, có đồ chơi hay, mọi người sẽ vây quanh cậu ấy, nhưng khi cậu ta không có gì, mọi người không ai thèm quan tâm.

Còn một bạn học khác, học rất giỏi, bất cứ câu hỏi gì hỏi cậu ấy đều sẽ ra được đáp án.

Mặc dù cậu ấy chưa bao giờ phải làm gì để "đút lót" các bạn học khác, nhưng mọi người vẫn luôn thích chơi cùng cậu ấy.
Những trường hợp tương tự như vậy, sau khi trưởng thành rồi cũng vẫn tồn tại rất nhiều.

Tác giả của cuốn "Đột phá nhận thức" vẫn sử dụng hai khái niệm thu nhập mang tính tài sản và thu nhập mang tính lao động để phân chia thành quan hệ mang tính tài sản và quan hệ mang tính lao động.

Quan hệ xã hội mang tính lao động cần bạn phải duy trì trong trạng thái lao động mọi lúc, tức là luôn phải ở trong trạng thái ban ơn cho người khác, đem tới cho họ lợi ích gì đó, kiểu quan hệ này hoàn toàn bị động, khả năng duy trì quan hệ của nó cũng vô cùng yếu ớt.

Trông thì có vẻ quen biết khá rộng, nhưng một khi bạn từ chối thỉnh cầu của người khác hay dừng ban ơn cho họ, vậy thì những nỗ lực tạo dựng trước đó đều sẽ tan theo mây khói.

Còn quan hệ mang tính tài sản được thiết lập dựa trên sức hút cá nhân, dù bạn có ban hay không ban ơn thì các mối quan hệ của bạn cũng vẫn luôn còn ở đó.

Tài sản này có thể là sự giàu có, quyền lực, danh tiếng, diện mạo, cũng có thể là tài hoa, phẩm cách, cá tính, hay cả sự hài hước...

Với kiểu quan hệ này, có kết giao với người khác hay không, bạn là người nắm quyền chủ động.

Vì vậy, sau 25 tuổi, hãy dần dần nâng cao giá trị bản thân, dựa vào giá trị bản thân để thu hút các mối quan hệ có giá trị, trở thành người mà người khác muốn quen biết.

4. Về năng lực: người bình thường tìm công việc, người hiếm có được công việc tìm

Trong khi có những người đau đầu nát óc ra đi tìm công việc thì luôn có một nhóm người không sợ thiếu việc, họ khi còn tại chức là đối tượng trọng dụng của công ty, một khi nghỉ việc, sẽ có vô vàn các cuộc gọi từ các công ty săn nhân tài tìm tới.

Là cái gì khiến họ có được quyền chủ động như vậy ở nơi làm việc? Chính là tính hiếm.

Người bình thường tìm công việc, kẻ tinh ranh được công việc tìm tới.
Tác giả của cuốn "Đột phá nhận thức" có hỏi một câu hỏi như sau: công nhân vệ sinh môi trường làm việc vất vả, họ có vai trò vô cùng quan trọng với một thành phố, nhưng vì sao lương của họ lại thấp như vậy?

Đó là bởi lương tháng không dựa vào mức độ lao động vất vả để tính toán, mà dựa vào mức độ quan trọng của công việc để tính toán.

Giá trị của lao động trên một đơn vị thời gian được xác định bởi mối quan hệ giữa cung và cầu, và chúng ta được trả theo mức độ khan hiếm của năng lực.

Tính chuyên môn của công việc dọn dẹp vệ sinh môi trường nằm ở mức phổ thông, tính thay thế lại mạnh, vì vậy dù công việc có vất vả, hay mức quan trọng của công việc cao thì mức lương họ nhận được cũng chỉ ở mức thấp.

Quan trọng và khan hiếm là hai chuyện khác nhau, mức độ vất vả và giá trị sáng tạo cũng không thể so sánh.

Động vật hiếm thì quý, người khan hiếm cũng quý.
Vì vậy, muốn có được công việc lương cao, bạn nhất định phải tôi luyện được cho mình một năng lực hiếm có nào đó, trong quá trình phát triển khả năng, hãy luôn hỏi mình: Tôi có thành thạo các kỹ năng mà người bình thường không làm được không?

Nhìn ngang, tìm hiểu xem lĩnh vực nào thiếu nhân khẩu, lượng nhân viên ít?

Lựa chọn ngành học cần kĩ năng cao, tính thay thế yếu, kinh nghiệm đáng tiền.

Chẳng hạn như làm bác sỹ, tích lũy và kinh nghiệm là vô cùng quý giá, nhưng nếu chỉ là một nhân viên văn phòng bình thường thì kinh nghiệm có vẻ không đáng tiền lắm, khả năng thay thế cũng cao hơn.

Nhìn dọc, cùng là một kĩ năng, tôi có khi nào chuyên môn hơn người khác, giỏi hơn người khác, hoàn thành công việc hiệu quả hơn người khác?

Được "10 điểm lý thuyết tiếng anh" cũng không bằng "có thể dùng tiếng anh giao tiếp một cách lưu loát", dày vò bản thân cả đêm cũng chỉ làm ra được 1 cái PPT bình thường cũng không sánh được bằng mất có 1 tiếng nhưng làm ra được bài PPT khiến người khác kinh ngạc.

Khan hiếm, tức là làm một cái gì đó tới cực hạn.

5. Về công việc: tầm nhìn "ếch ngồi đáy giếng" sẽ hủy hoại một người
Ở nơi làm việc, luôn tồn tại một nhóm người suốt ngày chỉ biết so sánh, tính toán chi li: đồng nghiệp lười, vì sao tôi không thể lười, đồng nghiệp trì hoãn, vì sao tôi không thể trì hoãn?

Cùng làm trong một phòng ban, vì sao tôi phải làm nhiều việc vậy? Không công bằng!

Sấp chỉ trả tôi ngần đó tiền, vì sao tôi lại phải làm nhiều?
Cầm lương cố định, làm ít chuyện đi, thế là mình lãi rồi!

Đây là tầm nhìn vô cùng ngắn hạn của những chú ếch ngồi đáy giếng. Khi bạn phát hiện ra tất cả đồng nghiệp đều ở trong trạng thái lười biếng như vậy, tốt nhất hãy mau chóng rời khỏi cái công ty đó.
Kiểu tính toán giá trị này quả thực quá thiển cận.

Tác giả của cuốn "Đột phá nhận thức" cho rằng, rất nhiều người quy đổi công việc là phần thưởng theo lượng công việc, phần thưởng dựa trên thời gian, đây là một cách chuyển đổi rất nguyên thủy.

Người có tầm nhìn xa trông rộng sẽ không bao giờ tính toán như vậy, thứ họ tập trung vào là không gian phát triển và sự tiến bộ trong năng lực của mình.

Nghe nói, mỗi người một đời phải đổi tới ít nhất 4-5 công việc, nghĩa là bạn rất khó để làm việc cả đời tại một công ty nào đó.

Mỗi một công ty chỉ là một giai đoạn phát triển của bạn, làm ơn hãy cố gắng hấp thụ càng nhiều chất dinh dưỡng từ một công việc nào đó càng tốt, phát triển càng nhiều càng tốt, đồng thời tích lũy sức mạnh cho lần khởi hành tiếp theo.

Theo Tri thức trẻ